Göz tembelliği, bir gözün kaymasına veya yanlış hizalanmasına denir. Bu genellikle ambliyopinin göstergesidir: bir gözde ciddi görüş kaybı vardır ve bazen genel bir hizalama problemi olan strabismus (şaşılık) da görülür.
Ambliyopi ve göz tembelliğinin görme yeteneğinizi nasıl etkilediğini ve nasıl tedavi edildiğini öğrenelim.
Göz tembelliği/ambliyopi: Peki ne fark var?
Bizim göz tembelliği olarak gördüğümüz sorunun iki ana nedeni vardır::
Ambliyopi göz-beyin bağlantısıyla ilgili gelişimsel bir sorundur: beyin bir gözden gelen bilgiyi yok saymayı öğrenmiştir. Ambliyopi, her ne kadar hem göz problemlerine yol açsa hem de göz problemlerinin sonucu olsa da, gözün kendisinin bir problemi değildir.
Strabismus veya şaşılık, gözleri çevreleyen ve gözlerin odaklanmasına yardımcı olan altı kasın birlikte düzgün çalışmamasından ileri gelen bir problemdir. Bu ambliyopinin hem nedeni hem de sonucu olabilir.
Göz tembelliği görüşümü nasıl etkiler?
Göz tembelliğinin en yaygın belirtisi göz kayması ve yanlış hizalanan gözlerdir. Fakat göz tembelliği ciddi görme problemlerine neden olabilir:
- Eğer düzeltilmezse ve çok kullanılmazsa, tembel gözde görme keskinliği kaybı hızla gerçekleşir
- İki gözle görüş kaybolur, derinliğin algılanması imkansızlaşır.
- Sağlıklı gözde görüş kaybı riski artar zira normalde iki gözde de meydana gelen görme problemleri ilk olarak sağlıklı gözde baş gösterir.
Göz tembelliği neden olur?
Ambliyopi, göz-beyin bağlantısının zayıf veya az gelişmiş olmasından dolayı ortaya çıkar.
En yaygın nedeni strabismusdur. Göz kasları gözleri düzgün hizalayamazsa, özellikle büyüme sırasında, beyin her gözden ayrı görüntü alır. Bu karışıklık beynin gözlerin birinden gelen bilgiyi sürekli yok saymasıyla çözülür. Bu da kullanılmayan gözü ve ona karşılık gelen beyin bölgesini az gelişmiş olarak bırakır.
Başka bir yaygın nedeni de kırılma hatasının (miyopluk, hipermetropluk veya astigmat) bir gözde daha fazla olmasıdır. Bu da birbirine uymayan girdilere ve sonuç olarak beynin bir gözden gelen veriyi yok sayarak diğer göze öncelik vermesine neden olur.
Bu şekilde bir görsel dengesizlik yaratan herhangi bir şey ambliyopiye neden olabilir. Buna çocukluk kataraktı, bulanıklaşan/matlaşan mercekler, şekil ve boy farklılıkları ve diğer anatomik veya yapısal anomaliler dahildir.
Ambliyopi tedavisi
Göz tembelliği ne kadar erken kontrol edilir ve tedavi edilirse, başarı şansı o kadar yüksek olur. Yetişkinler için göz tembelliği tedavisi de etkili olabilmektedir, özellikle motivasyon ve bağlılık yüksekse. Çalışmalar, genellikle daha az ölçüde ve yavaş olsa da ve tamamen iyileşme sağlanamasa da, daha yaşlı hastalarda da zayıf gözün görüş keskinliğinde de ilerleme olduğunu göstermektedir.
Ambliyopi tedavisinde iki temel adım vardır, göz tembelliğini düzeltmenin ilk adımı:
1. Adım: Görme problemlerini düzeltmek
Öncelikli olarak katarakt ve kırılma hataları gibi göz sorunları düzeltilmelidir. Bu genellikle yakın veya uzak gözlüğü verilmesiyle basitçe çözülür. Bazen, hafif vakalarda, zayıf veya tembel gözün görüşünün düzeltilmesi yeniden hizalanma için yeterli olur.
2. Adım: Göz-beyin bağlantısını yeniden eğitmek
Pek çok durumda, göz doktorları sağlıklı gözü kapatarak beyni tembel gözden gelen görüntüleri tanıması için eğitir. Bu sağlıklı gözü bir bantla kapatarak veya görüşünü geçici olarak bulanıklaştıran bir göz damlası kullanarak yapılabilir.
Göz kası cerrahisi
Zaman zaman, ambliyopinin düzeltilmesi dahi gözlerin yanlış hizalanmasına neden olan strabismusu düzeltmez. Bu durumlarda, bazı kasları güçlendiren veya zayıflatan göz kası cerrahisi yardımcı olabilir. Bir cerrah bir kası ya güçlendirmek amacıyla kısaltır ya da zayıflatmak için başka bir noktaya bağlar.
Göz egzersizleri
Az sayıdaki vakada, yakınsama yetmezliği (gözlerin yakındaki nesnelere odaklanmaya geçmekte zorlanması) nedeniyle oluşan hafif hizalanma problemleri göz kası egzersizleriyle çözümlenebilir. Bu göz egzersizleri kalem kaldırma veya bilgisayarlı görüş terapisi gibi egzersizlerden oluşur.
Unutmayın, göz tembelliği ne kadar erken tedavi edilirse başarı şansı da o kadar yüksektir. Gözleriniz veya görüşünüzle probleminiz olduğunda mümkün olduğunca hızlı şekilde doktorunuzla konuşun.